مجتمع های تجاری نیاز مردم عصر حاضر

مال ها و مجتمع های تجاری چند منظوره یکی از بحث های در حال ظهور در کلان شهرهایند.

کارشناسان اقتصادی و صاحب نظران حوزه شهرسازی نظرات متفاوتی در حوزه ساخت این فضا ها دارند. عده ای معتقدند تولد این سبک از فضا های خرید و فروش آسیب جدی به خرده فروشی ها می زند و گروهی دیگر بر این باورند که در راه توسعه و پیشرفت شهری ساخت مال ها اجتناب ناپذیر است.

در گذشته مساجد و بازارها محور و کانون شهرها بودند و به تناسب  آن، دیگر مراکز و نهاد ها در اطراف آن ها شکل می گرفت. امروزه مال ها این قدرت کانونی را از نهادهای دیگر گرفته اند، چرا که با تجمع خدمات مختلف و متفاوت پاسخگوی نیاز بخش عظیمی از جامعه اند.

امروزه مال فقط کاربری تجاری ندارد، بلکه به تنهایی شهری است که تمام امکانات رفاهی، فرهنگی، ورزشی و تفریحی افراد را فراهم می کند. همین مسئله تاثیر مستقیمی بر رفت و آمد های درون شهری شهروندان گذاشته است. اگر مال‌ها درست مکان‌یابی شوند، از عبور و مرور های بیش از اندازه و به تبع آن آلودگی های محیطی مانند آلودگی هوا و آلودگی صوتی می کاهند. در کلان شهر ها کمبود وقت، بالا بودن ساعات کاری و مشکلات تردد و عبور و مرور یکی از عوامل استقبال مردم از مجتمع های تجاری چند منظوره است. شاید بتوان گفت یک مجتمع تجاری با داشتن سینما، فودکورت، فضای سبز، کتابخانه ، شهربازی و... این امکان را فراهم می کند تا اعضای یک خانواده در کنار هم و در زمانی کوتاه قادر باشند به مقاصد مختلف خود در یک فضای معین دست یابند. 

در خارج از چارچوب مال ها نمی توان در طول یک روز تعطیل به خرید پرداخت، سپس فیلمی را در سینما دید، کودکان را به شهر بازی برد و در پایان به صرف وعده غذایی پرداخت. چرا که مسافت ها و کمبود زمان این اجازه را به ساکنان کلان شهر ها نمی دهد.

از سال 1981 در امریکا برخی مال‌ها در کنار مراکز تجاری اقدام به ایجاد مراکز تفریحی و شهربازی کردند. شهربازی Galaxy Land در مرکز تجاری West Admonton کانادا را می‌توان از اولین این مجموعه ها دانست. در حال حاضر مال ها  پا را فراتر نهاده اند و اقدام به ایجاد مراکز تفریحی چند منظوره نموده اند و در بسیاری از مال های بزرگ امریکا فضایی بالغ بر 3 هکتار برای تفریحات اختصاص یافته است.

مجتمع های تجاری چند منظوره امکانات گسترده ای را پیش روی مخاطبان خود قرار می دهند. به طور مثال مال وست ادموتون (West Edmonton Mall)  در کانادا با داشتن دریاچه و یا یا امارات مال (Mall of Emirates)  در امارات با ساخت پیست اسکی تجربه بودن در طبیعت را به بازدیدکنندگان منتقل می نمایند.

تحقیقی توسط موسسه General Growth Properties  نشان داد که کمتر از 10% از مشتریان مرکز تجاری هدف خود را بازدید از شهربازی قرار داده اند.

امروزه رشد وضعیت اقتصادی ایرانیان به نسبت دهه‌های گذشته، کاهش تعداد فرزندان، توجه بیشتر به تربیت فرزندان، تغییر فرهنگ و تاثیرگذاری آن بر مکان های تفریحی کودکان، توجه به امکانات امن تفریحی کودکان مورد توجه اکثر خانوده ها واقع شده است.

خانواده ها با حضور در مال ها می توانند در کنار تفریح فرزندانشان به خرید ، رفتن به سینما، صرف وعده غذایی و تفریحات روزمره نیز بپردازند. 

باید در نظر داشت که خوردن غذا، برای ایرانی ها همواره به عنوان یک تفریح محسوب می شود. از سوی دیگر فرهنگ ایرانی توجه ویژه ای به غذا داشته که این امر سبب شده بسیاری از تصمیمات خرید بر این پایه قرار گیرد. مادران کارمند ترجیح می دهند بدون داشتن دغدغه ای برای تهیه و تامین غذا آسوده خاطر به تفریح و خرید بپردازند و مال ها این نیاز را تامین کرده اند.

درمطالعاتی که توسط Hynes&Talpart در چندین مجتمع تجاری انجام شد، مشخص شد 7% از مشتریان تنها برای دیدن شهربازی به مرکز تجاری آمده اند. 25% مشتریان مقصد اصلی‌شان استفاده از فضای بازی و تفریحی بوده ولی از فروشگاه های اطراف شهربازی بازدید کرده اند. 75% از خانواده هایی که در مرکز تجاری حضور داشتند از شهربازی و بخش های تفریحاتی  بازدید کرده اند و بیشتر مشتریانی که دارای وقت اضافه بوده‌اند، جذب مرکز تفریحات مرکز تجاری شده اند. همچنین مشخص شد که انکر (Anchor)  اصلی برای خانواده ها در مرکز خرید قسمت تفریحات و سرگرمی آن مرکز است. 35% از کل حجم خرید از مغازه‌ها در یک مال توسط کسانی انجام می‌شد که قصد بازدید از بخش تفریحات و سینما را داشتند.

از این آمار می توان نتیجه گرفت که مجتمع های تجاری چند منظوره به صورت مستقیم باعث افزایش رونق کسب و کار و بازار می شوند، چرا که افرادی را که نیت و قصد خرید ندارند به سمت خود جذب کرده و قادرند بازدید کنندگان را تبدیل به مشتری و خریدار کنند. 

در پایان می توان نتیجه گرفت مال ها نه تنها در عرصه زیباشناسی محیط های شهری جلوه های بصری را تغییر می دهند بلکه با توجه به تجمع امکانات و جاذبه های تفریحی-رفاهی که فراهم می آورند می توانند مقصد ایده آل تری نسبت به خرده فروشی ها برای شهروندان باشند.